زمان تقریبی مطالعه: 11 دقیقه
 

تبیین آیات خدا (قرآن)





آیات، جمع آیه به معنای علامت ظاهر و روشن است. در این مقاله آیات مرتبط با تبیین آیات خدا معرفی می‌شوند.

فهرست مندرجات

۱ - مخاطبان تبیین آیات خدا
       ۱.۱ - اهل یقین
       ۱.۲ - خردورزان
       ۱.۳ - دانشمندان
       ۱.۴ - ژرف‌اندیشان
       ۱.۵ - عبرت آموزان
       ۱.۶ - جنیان و انسان
       ۱.۷ - آل فرعون
       ۱.۸ - مؤمنان
۲ - روش تبیین آیات خدا
       ۲.۱ - تذکّری‌
              ۲.۱.۱ - مشکلات پیش از اسلام
              ۲.۱.۲ - اعتقادات کفرآلود
              ۲.۱.۳ - ابزار شناخت انسان
              ۲.۱.۴ - توانمندی خدا
       ۲.۲ - تشریحی‌
              ۲.۲.۱ - ریزه‌کاری‌های طبیعت
              ۲.۲.۲ - پیمان گیری از انسان
              ۲.۲.۳ - جریان سنن الهی
       ۲.۳ - تمثیلی‌
       ۲.۴ - تنوّع بیانی‌
۳ - فلسفه تبیین آیات خدا
       ۳.۱ - انذار از قیامت‌
       ۳.۲ - بازگشت به توحید
       ۳.۳ - تبیین راه مجرمان‌
       ۳.۴ - تذکّر و عبرت
              ۳.۴.۱ - تشریح احکام عملی
              ۳.۴.۲ - تشریح لباس برتر
              ۳.۴.۳ - ِادوآوری نعمت‌های خدا
       ۳.۵ - تحصیل تقوا
       ۳.۶ - تحصیل یقین‌
       ۳.۷ - تعقّل‌
              ۳.۷.۱ - تشریح دگرگونی‌های زمین
       ۳.۸ - ژرف‌اندیشی‌
       ۳.۹ - شکرگزاری‌
              ۳.۹.۱ - تشریح احکام عملی
              ۳.۹.۲ - تشریح ایات تکوینی
       ۳.۱۰ - معاد شناسی‌
       ۳.۱۱ - هدایت‌یابی‌
۴ - پانویس
۵ - منبع

۱ - مخاطبان تبيين آيات خدا




۱.۱ - اهل یقین


خدا، تبيين‌كننده آيات خويش براى اهل یقین:
... قد بيّنّا الأيت لقوم يوقنون.

۱.۲ - خردورزان


خدا، تبيين‌كننده آيات خود براى خردورزان:
۱. ... قد بيّنّا لكم الأيت إن كنتم تعقلون.
۲. ... كذلك نفصّل الأيت لقوم يعقلون.
۳. ... قد بيّنّا لكم الأيت لعلّكم تعقلون.

۱.۳ - دانشمندان


خدا، تبيين‌كننده آيات خويش براى دانشمندان:
۱. ... قد فصّلنا الأيت لقوم يعلمون.
۲. و كذلك نصرّف الأيت ... و لنبيّنه لقوم يعلمون.
۳. ... و نفصّل الأيت لقوم يعلمون.
۴. ... يفصّل الأيت لقوم يعلمون.

۱.۴ - ژرف‌انديشان


خدا، تفصيل‌دهنده آيات خود براى ژرف‌انديشان:
... قد فصّلنا الأيت لقوم يفقهون.

۱.۵ - عبرت آموزان


بيان تفصيلى آیات الهی از سوى خدا براى عبرت آموزان:
... قد فصّلنا الأيت لقوم يذّكّرون.

۱.۶ - جنیان و انسان


پیامبران، تشريح كنندگان آيات الهى براى جنّیان و انسان‌ها:
يا معشر الجنّ و الإنس أ لم يأتكم رسل منكم يقصّون عليكم ءايتى ....

۱.۷ - آل فرعون


تحقّق آيات الهى با فاصله براى آل‌فرعون:
۱. فأرسلنا عليهم الطوفان ... ءايت مفصّلت .... كلمه «مفصلت» مى‌تواند حال براى عذاب‌هاى ذكر شده و يا صفت براى آيات باشد «فصل» به معناى جداسازى است و «تفصيل» مصدر «مفصلت» دلالت بر شدّت جداسازى دارد، بنابراين مقصود از «مفصلت» اين است كه آن عذاب‌ها جداى از يكديگر با فاصله تحقق مى‌يافت.
۲. ... قد بيّنّا لكم الأيت لعلّكم تعقلون.

۱.۸ - مؤمنان


تبيين آيات الهى از سوى خدا براى مؤمنان:
و يبيّن اللَّه لكم الأيت ....

۲ - روش تبيين آيات خدا




۲.۱ - تذكّرى‌



۲.۱.۱ - مشکلات پیش از اسلام


بيان مشكلات بشر در دوران پيش از اسلام براى مسلمانان، روشى براى تبيين آيات خدا:
... و اذكروا نعمت اللَّه عليكم إذ كنتم أعداء فألّف بين قلوبكم فأصبحتم بنعمته إخونا و كنتم على‌ شفا حفرة من النار فأنقذكم منها كذلك يبيّن اللَّه لكم ءايته ....

۲.۱.۲ - اعتقادات كفرآلود


تبيين اعتقادات كفرآلود درباره مسیح علیه‌السلام و تشريح وضعيّت واقعى او و مادرش، از روش‌هاى تبيين آيات خدا:
لقد كفر الذين قالوا إنّ اللَّه هو المسيح ابن مريم و قال المسيح يا بنى‌اسرائيل اعبدوا اللَّه ربّى و ربّكم إنّه من يشرك باللَّه فقد حرّم اللَّه عليه الجنّة ...• لقد كفر الذين قالوا إنّ اللَّه ثالث ثلثة ...• أفلا يتوبون إلى اللَّه و يستغفرونه ...• ماالمسيح ابن مريم إلّارسول قد خلت من قبله الرسل و أمّه صدّيقة كانا يأكلان الطعام انظر كيف نبيّن لهم الأيت ....

۲.۱.۳ - ابزار شناخت انسان


بيان اهميّت و نقش ابزار شناخت انسان، از روش‌هاى تبيين آيات خدا:
قل أ رءيتم إن أخذ اللَّه سمعكم و أبصركم و ختم على‌ قلوبكم من إله غير اللَّه يأتيكم به انظر كيف نصرّف الأيت ....

۲.۱.۴ - توانمندی خدا


بيان توانمندى خدا براى فرستادن عذاب همه جانبه، شيوه‌اى براى تفهيم آیه‌های خدا:
قل هو القادر على‌ أن يبعث عليكم عذابا من فوقكم أو من تحت أرجلكم أو يلبسكم شيعا و يذيق بعضكم بأس بعض أنظر كيف نصرّف الأيت لعلّهم يفقهون.

۲.۲ - تشريحى‌



۲.۲.۱ - ريزه‌كارى‌هاى طبيعت


تشريح ريزه‌كارى‌هاى طبیعت و دگرگونى‌هاى آن، از روش‌هاى تبيين آيات خدا:
۱. ... وأصلح فأنّه غفور رّحيم‌• وكذلك نفصّل الأيت و لتستبين سبيل المجرمين.
۲. و البلد الطيّب يخرج نباته بإذن ربّه و الذى خبث لايخرج إلّانكدا كذلك نصرّف الأيت ....
۳. إنّما مثل الحيوة الدنيا كماء أنزلناه من السماء فاختلط به نبات الأرض ممّا يأكل الناس و الأنعم حتّى‌ إذا أخذت الأرض زخرفها و ازّيّنت و ظنّ أهلها أنّهم قادرون عليها أتيها أمرنا ليلا أو نهارا فجعلنها حصيدا كأن لم تغن بالأمس كذلك نفصّل الأيت ....

۲.۲.۲ - پیمان گیری از انسان


۴۱۴ گزارش پيمان گيرى خدا از انسان‌ها براى ربوبیّت خود، شيوه‌اى براى تبيين توحید فطری در آيات‌الهى:
و إذ أخذ ربّك من بنى ءادم من ظهورهم ذرّيّتهم و أشهدهم و على‌ أنفسهم ألست بربّكم قالوا بلى‌ ...• ... كذلك نفصّل الأيت ....

۲.۲.۳ - جریان سنن الهی


خدا، تبيين‌كننده جريان سنّت‌هاى خويش ميان پيشينيان به صورت آيه خود:
او لم‌يهد لهم كم أهلكنا من قبلهم من القرون يمشون فى مسكنهم إنّ فى ذلك لأيت ....

۲.۳ - تمثيلى‌


استفاده از تمثیل، از روش‌هاى قرآن براى تبيين عينى آيات الهى:
۱. أيودّ أحدكم أن تكون له جنّة من نخيل و أعناب تجرى من تحتها الأنهر له فيها من كلّ الثمرت و أصابه الكبر و له ذرّيّة ضعفاء فأصابها إعصار فيه نار فاحترقت كذلك يبيّن اللَّه لكم الأيت لعلّكم تتفكّرون.
۲. ضرب لكم مثلا من أنفسكم هل لكم من ما ملكت أيمنكم من شركاء فى ما رزقنكم فأنتم فيه سواء تخافونهم كخيفتكم أنفسكم كذلك نفصّل الأيت لقوم يعقلون.

۲.۴ - تنوّع بيانى‌


آوردن آيات الهى به شكل‌هاى گوناگون، شيوه تبيين خدا براى اهل دانش:
۱. قل أ رءيتم إن أخذ اللَّه سمعكم و أبصركم و ختم على‌ قلوبكم من إله غير اللَّه يأتيكم به انظر كيف نصرّف الأيت ....
۲. قل هو القادر على‌ أن يبعث عليكم عذابا من فوقكم أو من تحت أرجلكم أو يلبسكم شيعا و يذيق بعضكم بأس بعض أنظر كيف نصرّف الأيت لعلّهم يفقهون.
۳. قد جاءكم بصائر من ربّكم فمن أبصر فلنفسه و من عمى فعليها ...• و كذلك نصرّف الأيت ... و لنبيّنه لقوم يعلمون.

۳ - فلسفه تبيين آيات خدا




۳.۱ - انذار از قيامت‌


تشريح آيات الهى براى بيم دادن مردم از روز قیامت:
... أ لم يأتكم رسل منكم يقصّون عليكم ءايتى و ينذرونكم لقاء يومكم هذا ....

۳.۲ - بازگشت به توحيد


بازگشت به توحید، حكمت تشريح و تفصيل آيات الهى:
۱. و كذلك نفصّل الأيت و لعلّهم يرجعون.
۲. ... و صرّفنا الأيت لعلّهم يرجعون.

۳.۳ - تبيين راه مجرمان‌


تبيين آيات الهى براى روشن شدن راه و رسم تبه‌كاران:
و كذلك نفصّل الأيت و لتستبين سبيل المجرمين.

۳.۴ - تذكّر و عبرت



۳.۴.۱ - تشریح احکام عملی


تشريح برخى از احکام عملی براى مكلفّان به منظور پندگیری:
و لاتنكحوا المشركت حتّى‌ يؤمنّ ... و لاتنكحوا المشركين حتّى‌ يؤمنوا ... و يبيّن ءايته للناس لعلّهم يتذكّرون.

۳.۴.۲ - تشریح لباس برتر


پندگيرى، فلسفه تشريح لباس و بيان لباس برتر باطنى (تقوا)، به صورت يكى از آيات الهى:
... قد أنزلنا عليكم لباسا ... و لباس التّقوى‌ ذلك خير ذلك من ءايت اللَّه لعلّهم يذّكّرون.

۳.۴.۳ - ِادوآوری نعمت‌های خدا


يادآورى نعمت‌هاى مادّى و معنوى از اهداف تبيين آيات خدا:
يبنى‌ءادم قد أنزلنا عليكم لباسا يورى سوءتكم وريشا ولباس التّقوى‌ ذلك خير ذلك من ءايت اللّه لعلّهم يذّكّرون. از امام باقر علیه‌السلام روايت شده كه منظور از «ريشاً» در آيه «قد انزلنا عليكم ... و ريشاً» متاع و مال است.

۳.۵ - تحصيل تقوا


آراسته شدن به تقواپيشگى، حكمت تشريح بعضى از آيات الهى براى مكلّفان:
أحلّ لكم ليلة الصيام الرفث إلى‌ نسائكم ... فالئن بشروهنّ ... و كلوا و اشربوا حتّى‌ يتبيّن لكم الخيط الأبيض من الخيط الأسود من الفجر ثمّ أتمّوا الصيام إلى اليل و لاتبشروهنّ و أنتم عكفون فى المسجد ... كذلك يبيّن اللَّه ءايته للناس لعلّهم يتّقون.

۳.۶ - تحصيل يقين‌


دست يافتن به یقین به لقاءاللَّه، حكمت تفصيل و تشريح آيه‌هاى خدا:
... يفصّل الأيت لعلّكم بلقاء ربّكم توقنون.

۳.۷ - تعقّل‌


اندیشیدن، حكمت تبيين برخى از احكام عملى براى مكلّفان:
۱. يسئلونك عن الخمر و الميسر قل فيهما إثم كبير و منفع للناس و إثمهما أكبر من نفعهما و يسئلونك ماذا ينفقون قل العفو كذلك يبيّن اللَّه لكم الأيت لعلّكم تتفكّرون.
۲. كذلك يبيّن اللَّه لكم ءايته لعلّكم تعقلون.
۳. ... كذلك يبيّن اللَّه لكم الأيت لعلّكم تتفكّرون.
۴. ... لاتتّخذوا بطانة من دونكم لايألونكم خبالا ودّوا ما عنتّم قد بدت البغضاء من أفوههم و ما تخفى صدورهم أكبر قد بيّنّا لكم الأيت إن كنتم تعقلون.
۵. ليس على الأعمى‌ حرج و لا على الأعرج حرج و لا على المريض حرج و لا على‌ أنفسكم أن تأكلوا من بيوتكم أو بيوت ءابائكم أو بيوت أمّهتكم أو بيوت إخونكم أو بيوت أخوتكم أو بيوت أعممكم أو بيوت عمَّتكم أو بيوت أخولكم أو بيوت خلتكم أو ما ملكتم مفاتحه أو صديقكم ليس عليكم جناح أن تأكلوا جميعا أو أشتاتا فإذا دخلتم بيوتا فسلّموا على‌ أنفسكم تحيّة من عند اللَّه مباركة طيّبة كذلك يبيّن اللَّه لكم الأيت لعلّكم تعقلون.

۳.۷.۱ - تشريح دگرگونى‌هاى زمين


تشريح دگرگونى‌هاى زمین، براى اندیشه:
اعلموا أنّ اللَّه يحى الأرض بعد موتها قد بيّنّا لكم الأيت لعلّكم تعقلون.

۳.۸ - ژرف‌انديشى‌


ژرف‌اندیشی و كشف مجهولات، فلسفه تبيين آيات خدا:
... أنظر كيف نصرّف الأيت لعلّهم يفقهون.

۳.۹ - شكرگزارى‌



۳.۴.۱ - تشریح احکام عملی


سپاس‌گزاری از خدا، دليل تشريح برخى از احکام عملی مورد نياز مكلّفان:
لايؤاخذكم اللَّه باللغو فى أيمنكم و لكن يؤاخذكم بما عقّدتّم الأيمن فكفَّرته إطعام عشرة مسكين من أوسط ما تطعمون أهليكم أو كسوتهم أو تحرير رقبة فمن لم يجد فصيام ثلثة أيّام ذلك كفّارة أيمنكم إذا حلفتم و احفظوا أيمنكم كذلك يبيّن اللَّه لكم ءايته لعلّكم تشكرون.

۳.۹.۲ - تشریح ایات تکوینی


تشريح آیات تکوینی، به منظور سپاس‌گزارى:
... كذلك نصرّف الأيت لقوم يشكرون.

۳.۱۰ - معاد شناسى‌


تبيين آيات الهى براى مردم براى حلّ مشكل معاد
[۵۲] برای توضیح بیشتر به مقاله ارائه آیات خدا (قرآن) رجوع شود.
:
و هو الذى يرسل الريح بشرا بين يدى رحمته حتّى‌ إذا أقلّت سحابا ثقالا سقنه لبلد ميّت فأنزلنا به الماء فأخرجنا به من كلّ الثمرت كذلك نخرج الموتى‌ لعّلكم تذكّرون‌• ... كذلك نصرّف الأيت لقوم يشكرون.

۳.۱۱ - هدايت‌يابى‌


رسيدن به هدایت، حكمت تبيين سرگذشت مسلمانان، پيش از اسلام آوردن:
... و اذكروا نعمت اللَّه عليكم إذ كنتم أعداء فألّف بين قلوبكم فأصبحتم بنعمته إخونا و كنتم على‌ شفا حفرة من النار فأنقذكم منها كذلك يبيّن اللَّه لكم ءايته لعلّكم تهتدون.

۴ - پانویس


 
۱. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۳۳.     .
۲. بقره/سوره۲، آیه۱۱۸.    
۳. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۸.    
۴. روم/سوره۳۰، آیه۲۸.    
۵. حدید/سوره۵۷، آیه۱۷.    
۶. أنعام/سوره۶، آیه۹۷.    
۷. أنعام/سوره۶، آیه۱۰۵.    
۸. توبه/سوره۹، آیه۱۱.    
۹. یونس/سوره۱۰، آیه۵.    
۱۰. أنعام/سوره۶، آیه۹۸.    
۱۱. أنعام/سوره۶، آیه۱۲۶.    
۱۲. أنعام/سوره۶، آیه۱۳۰.    
۱۳. أعراف/سوره۷، آیه۱۳۳.    
۱۴. حدید/سوره۵۷، آیه۱۷.    
۱۵. نور/سوره۲۴، آیه۱۸.    
۱۶. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۰۳.    
۱۷. مائده/سوره۵، آیات۷۲-۷۵.    
۱۸. أنعام/سوره۶، آیه۴۶.    
۱۹. أنعام/سوره۶، آیه۶۵.    
۲۰. أنعام/سوره۶، آیه۵۴.    
۲۱. أنعام/سوره۶، آیه۵۵.    
۲۲. أعراف/سوره۷، آیه۵۸.    
۲۳. یونس/سوره۱۰، آیه۲۴.    
۲۴. أعراف/سوره۷، آیه۱۷۲.    
۲۵. أعراف/سوره۷، آیه۱۷۴.    
۲۶. سجده/سوره۳۲، آیه۲۶.    
۲۷. بقره/سوره۲، آیه۲۶۶.    
۲۸. روم/سوره۳۰، آیه۲۸.    
۲۹. أنعام/سوره۶، آیه۴۶.    
۳۰. أنعام/سوره۶، آیه۶۵.    
۳۱. أنعام/سوره۶، آیه۱۰۴.    
۳۲. أنعام/سوره۶، آیه۱۰۵.    
۳۳. أنعام/سوره۶، آیه۱۳۰.    
۳۴. أعراف/سوره۷، آیه۱۷۴.    
۳۵. أحقاف/سوره۴۶، آیه۲۷.    
۳۶. أنعام/سوره۶، آیه۵۵.    
۳۷. بقره/سوره۲، آیه۲۲۱.    
۳۸. أعراف/سوره۷، آیه۲۶.    
۳۹. أعراف/سوره۷، آیه۲۶.    
۴۰. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، نورالثقلین، ج۲، ص۱۵.    
۴۱. بقره/سوره۲، آیه۱۸۷.    
۴۲. رعد/سوره۱۳، آیه۲.    
۴۳. بقره/سوره۲، آیه۲۱۹.    
۴۴. بقره/سوره۲، آیه۲۴۲.    
۴۵. بقره/سوره۲، آیه۲۶۶.    
۴۶. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۱۸.    
۴۷. نور/سوره۲۴، آیه۶۱.    
۴۸. حدید/سوره۵۷، آیه۱۷.    
۴۹. أنعام/سوره۶، آیه۶۵.    
۵۰. مائده/سوره۵، آیه۸۹.    
۵۱. أعراف/سوره۷، آیه۵۸.    
۵۲. برای توضیح بیشتر به مقاله ارائه آیات خدا (قرآن) رجوع شود.
۵۳. أعراف/سوره۷، آیه۵۷.    
۵۴. أعراف/سوره۷، آیه۵۸.    
۵۵. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۰۳.    


۵ - منبع



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۴۸۶، برگرفته از مقاله «تبیین آیات خدا».    



رده‌های این صفحه : آیات الهی | موضوعات قرآنی

منابع اين صفحه : فرهنگ قرآن




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.